25 Mayıs’ta AB üyesi ülkeler tarafından kabul edilen yasa, 12 Temmuz’da Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra bugün yürürlüğe girdi. Bu yasa, dünyanın ilk “Yapay Zeka Yasası” olarak adlandırılıyor ve 27 AB ülkesinde yapay zeka ile ilgili düzenlemeleri uyumlu hale getirecek.
Yasanın amacı, yapay zeka sistemlerinin AB ülkelerinde temel insan haklarına ve güvenliğe zarar vermeden çalışmasını sağlamak. Bu nedenle, yapay zeka sistemleri topluma verdikleri zarar seviyesine göre gruplandırılıyor. Risk seviyesi arttıkça kurallar daha da sıkılaşıyor.
Örneğin, ulaşım, sınav değerlendirmesi, cerrahi işlemler, istihdam süreçleri, banka kredisi değerlendirmeleri ve vize başvuruları gibi alanlar “yüksek riskli” olarak sınıflandırılıyor. Daha az risk taşıyan alanlar ise yapay zeka destekli video oyunları veya spam filtreleri gibi uygulamaları kapsıyor.
AB Komisyonu, mevcut sistemlerin çoğunun düşük risk kategorisinde olduğunu belirtiyor. Risk derecesine göre yapay zeka uygulamalarının kullanım koşulları belirleniyor ve bunların sağlayıcıları ile kullanıcılarına net sorumluluklar yükleniyor.
“Kabul edilemez” risk grubundaki sistemler tamamen yasaklanıyor. İnternetten ya da kapalı devre kameralarla yüz tanıma, iş yerinde veya okullarda duygu analizi, sosyal puanlama, cinsel yönelim ya da dini inançları belirlemek için biyometrik sınıflandırma bu kapsama giriyor. İnsan davranışını manipüle eden veya zayıf yönlerini istismar eden yapay zeka sistemleri de yasaklanıyor.
Video, metin, görüntü üretme, dil çevirisi yapma, hesaplama veya bilgisayar kodu yazma gibi çeşitli görevleri yerine getirebilen büyük sistemler için özel kurallar getiriliyor. Bu “genel amaçlı yapay zeka” sistemleri, piyasaya sürülmeden önce belirli şeffaflık kriterlerini karşılamak zorunda.
Yasayı ihlal eden şirketler, küresel cirolarına bağlı olarak milyonlarca avro ceza alabilir. Yasaklı bir teknolojiyi kullanan bir şirket, 35 milyon avro veya cirosunun yüzde 7’sine kadar para cezasına çarptırılabilir. Diğer ihlaller için ise 15 milyon avro veya yüzde 3 ceza uygulanabilir.
Yasa bugün yürürlüğe girdi ancak yasaklar 6 ay sonra uygulanacak. Genel amaçlı yapay zeka modelleri için yönetim kuralları 12 ay sonra geçerli olacak ve yasa tümüyle 2 yıl içinde uygulanabilir hale gelecek.
