Lübnan’da Hizbullah çağrı cihazları nasıl patlatıldı! Gerçek ne olabilir?

Lübnan, Hizbullah üyeleri tarafından kullanılan çağrı cihazlarının ülke genelinde patlaması sonucu bugün sekiz yaşında bir kız çocuğu da dahil olmak üzere en az dokuz kişinin öldürüldüğünü bildirdi. İsrail suçlandı. Bu haberi sanırım duymayan kalmadı.

Lübnan sağlık bakanı Firass Abiad, cihazların patlamadan önce ısındığı bildirilmesinin ardından 2.750’den fazla kişinin yaralandığını, 200’den fazlasının ağır olduğunu ekledi. İran’ın ülkedeki büyükelçisi Mojtaba Amani’nin de yaralandığı söyleniyor.

Bu patlamalara çağrı cihazlarının içindeki pillerin bir şekilde aşırı ısınması sağlanarak patlamanın sağlandığı bolca konuşuldu. Bu pillerin kimyasının Li-po olduğu gibi söylentiler var. Ancak çağrı cihazlarındaki pillerin böyle patlaması teknik olarak bana pek gerçekçi gelmiyor.

Patlatılan çağrı cihazlarının Apollo AR-924 olduğunu birçok kişi tarafından bildirildi. Pil dahil 95 gr. ağırlığında küçük bir cihaz ve aşağıdaki resimde gördüğünüz gibi standart bir AAA pil ile çalışıyor.

AAA tipindeki pillerin Li-Po versiyonları tabii ki var, ama genelde bu pillerin kimyası Nikel-metal hidrit (Ni-MH) yani kimyaları Li-Po değil. Li-Po piller özellikle tam şarj halindeyken delinirse ya da arışı şarj akımı veya sıcaklıkğa maruz kalırsa patlayabiliyor. Ni-MH kimyasına sahip pillerde patlayabiliyor ancak bu patlama söz konusu olaydaki gibi sonuçlar doğuracak seviyede değil.

Yukarıdaki videoda gördüğünüz gibi Li-Po piller bolca duman , alev ve kimyasal reaksiyonun yarattığı yüksek bir ısı ile yanıyor. Patlama çok az, yani yavaş bir yanma bu olay.

Patlama dediğimiz şey aslında gerçekleşen bir kimyasal tepkime, bu tepkime ne kadar hızlı gerçekleşirse patlamada o oranda şiddetli oluyor. Kabaca böyle tarif edebiliriz sanıyorum patlamayı. Yani demek istediğim Li-Po pillerdeki kimsaysalların bu derece hızlı tepkimeler yaratması mümkün gözükmüyor.

Şimdi eğer günümüzde kullandığımız standart pil kimyasallarının bir şekilde patlatıldığı olasılığı devre dışı bırakırsak, ikinci seçeneğe geçelim.

Bu cihazların içine bir şekilde patlayıcı madde yerleştirilmiş olabilir mi? Bence bunun olasılığı çok daha yüksek ve teknik olarak da daha mümkün gözüküyor. Hatta bu olasılığın çok yüksek olduğunu söyleyebiliriz. O zaman cihazların içine üretim sırasında patlayıcı yerleştirildi diye düşünmekte sankınca yok.

Bu aslında İsrail için çok zor bir operasyon değil. Daha üretim aşamasında olaya dahil olarak bunu kolayca yapabileceğine inanıyorum. Donanım ve gömülü yazılım kolayca bir patlayıcıyı tetikleyecek mekanizmaya sahip olacak şekilde modifiye edilebilir. Ancak bu görece zor bir operasyon ve çeşitli aşamalarda ortaya çıkması daha muhtemel.

Donanımda bu basit modifikasyondan sonra aslında patlayıcı bırakın cihazın içine yerleştirilmesine, pilin içine bile saklanabilir.(ben olsam böyle düşünürdüm) Şarj edilebilir Nikel-metal hidrit (NiMH) AAA piller genelde 14-15 g ağırlığında. Mühimmat uzmanlarının dediği gibi bu çapta bir patlama için 10-15gr askeri sınıf yüksek patlayıcı yeterli oluyor. Bu da kolayca aslında AAA bir pilin bile patlayıcı olarak tasarlanabileceğini gösteriyor.

Bu patlamada insanlara zarar veren aslında bu tepkimenenin kendisi değil. Bu tepkimenin neden olduğu yüksek basınç çağrı cihazını parçalıyor. Ve parçalanan çağrı cihazının parçaları da yüksek hızla etrafa saçılıyor. Asıl fiziksel hasarı bu parçalar yaratıyor.

İnsanlar cep telefonumuzu patlatacaklar, televizyon havaya uçacak , buz dolabı patlarsa yandık gibi tepkileri biraz abartı ve hatta espri mahiyetinde. Piliniz patlayacak diye korkmanıza gerek yok. Pil patlasa bile kötü olaylara neden olsa da etkisi bu olaydaki gibi olmayacakrtır.

Ancak bu olay aslında gerçek dünyada bundan sonra şunlara neden olabilir.

Hatırlarsanız özellikle 11 Eylül’den önce hava yolu seyehatleri çok daha az güvenlik önlemi ile yapılıyordu. Bu kadar detaylı bir güvenlik taraması yoktu. Özellikle o zamanlardan önce Amerika’da iç hatlarda seyehat ettiyseniz tam anlamı ile eilinizi kolunuzu sallyarak seyehat ediyorsunuz. Peki sonra ne oldu? sıkı güvenli önlemleri, sıvı dahil birçok şey için kısıt vs. vs.

Şimdi bu olaydan sonra havayolları da pili olan cihazların patlayabileceğine inanırlarsa uçakta yanınıza telefon, tablet, taşınabilir bilgisayar almayı unutun!

Hatta daha abartılı varyasyonlarını söyleyeyim;

Ülkemizde yasak olsa da yoğun olarak kullanılan elektronik sigaralar ne olacak, ya o da patlarsa?

Peki ya yarım ton pili olan elektrikli arabalar uzaktan patlatılabiliyorsa ?