Artık bilgisayarlarımızda kullanılan işlemcilerin hızları 4GHz sınırına dayandılar. Ayrıca günümüz işlemcilerinde yüz milyonlarca transistör kullanılmasıda sıradan bir olay olarak algılanıyor. Artan ihtiyaçları karşılamak için işlemci üreticilerinin bulduğu son yol ise bir işlemci kılıfı içerisine iki fiziksel işlemci çekirdeğini yerleştirmek. Aslına bakarsanız bu yeni bir işlemci teknolojisi değil sadece yeni bir paketleme teknolojisi.
Ancak işlemcilerin hızları, aynı kılıf içindeki sayıları ve kullanılan transistör sayısı arttıkça bu işlemcilerin doğal olarak elektriksel güç ihtiyaçlarıda artıyor. Tabi ki bu da beraberinde işlemcilerin daha yüksek ısı üretmeleri manasına geliyor. Durum öyle bir hal aldı ki artık standart “fan+heatsink” ikilileri potansiyellerini zorluyorlar.
Geleneksel dizaynlarda bazı modeller yeterli soğutmayı sağlayabilmek için dayanılmaz derecede ses çıkartıyorlar. Sessiz çalışanlarda işlemciyi ancak 60-65 dereceye kadar soğutabiliyor. Hele ki bir de overclocking meraklılarını göz önüne alırsanız artık alternatif soğutma yöntemlerini araştırmanın zamanının geldiğini görüyorsunuz.
Alternatif soğutma yöntemlerinin başında ve en etkililerinden biri ise su ile soğutma. Bu yazımızda Alman üretici Alphacool’un “Alphacool Complete Set Pro 120” setini inceleyeceğiz.
Su ile soğutma teknolojisi ilgimizi çekmesine rağmen senelerce herhangi birini inceleme fırsatımız olmamıştı. Bu incelediğimiz set bile sanırım yaklaşık 6 ay kadar bekledi. Bir türlü bu sistemlerden birini kurup denemememizin nedeni kurulumum uzun süreceği ya da zahmetli olacağını düşünmemizden başka birşey değil.
Ancak ön yargının kötü birşey olduğunu bu sistemi kurmaya başladığımızda bir kere daha anladık. Öncelikle paketi açtığınızda içinden çıkan bir sürü alışık olmadığınız parça biraz ürkütüyor. Sonuçta hiç biri bilgisayar kasası içerisinde görmeye alışık olmadığınız şeyler. Hele ki su ile bilgisayar kasasının içini bağdaştırmak biraz çelişki yaratıyor kafalarda.
İsterseniz Alphacool Complete Set Pro 120’nin kutusundan çıkanlar ile başlayalım. Kutuda yarım litrelik soğutma sıvısı(saf su), 12cm’lik oldukça sessiz çalışan bir fan, bu fanı üzerine yerleştireceğiniz bir radyatör, 12V ile çalışabilen bir su pompası, bir rezervuar, 3m kadar plastik boru, işlemci için bir bakır soğutma bloğu, 2gr kadar termal pasta, işlemci bloğunu sabitlemeniz için gerekli metal aparatlar, kurulum için bir klavuz kitapçık ve gerekli vidalar, yapıştırıcılar dahil olmak üzere herşey var.
Yarım litrelik bu sıvı aslında mikroskopik parçacıklardan da arındırmak için süzülmüş ve temizlenmiş saf su. Radyatörün içi, borular ve rezervuar su ile dolduğundan yarım litre ancak yetiyor. Ayrıca zamanla bir miktar su buharlaştığı için ekleme yapmanızda gerekebiliyor.
Bu set ile gelen 12cm’lik fan yine 12cm çapa sahip bir radyatör üzerine monte ediliyor. İşlemci bloğunda ısınan su bu radyatörün içinden geçerken soğuyor. Fan gerçekten oldukça sessiz çalışabiliyor.
Bu su pompasınn en büyük artısı 12V ile çalışabilmesi. Bu sayede kasa içerinden standart bir dört pin’li molex konnektör ile besleyebiliyorsunuz. Bu büyük bir artı çünkü bazı modeller 220v ile çalışıyor ve bu da ekstra bir fişin daha kasa dışına çıkmasına neden oluyor. 12V’luk pompalar derli toplu sistemler tasarlamak için idealler. Tabi ki bu tür sistemlerde iyi bir PSU’nuz da olmasını gerektiriyor
İşlemci bloğunun altı tamamen kalın bir bakır bloktan yapılmış. Bu parça her işlemci ile uyumlu. İşlemci uyumunu sabitleme mekanızması sağlıyor. Örneğin incelediğimiz bu set mevcut tüm soket tipleri ile birlikte kullanılıyor. Uyum için tek yapmanız gereken farklı bir sabitleme mekanizması almak. Bloğun altındaki bakır plaka resimlerde de gördüğünüz gibi maksimum verimi alabilmek için mümkün olduğunca pürüzsüz hale getirilmiş
Kutu içinden çıkan rezarvuarda çok büyük değil. Sıvı dolaşımıının sürekli homojen olması için bir nevi tampon görevi gören rezervuar sıvı hareketini görebilmeniz için şeffraf yapılmış. Oldukça şık ve kaliteli bir işçiliği var. Rezervuar su soğutma sistemlerinin en göz önünde olan parçası olduğu için işçilik ve görünüş önemli.
İşlemci bloğunu sabitlediğiniz mekanizmayı Alphacool çok akıllıca planlamış. Bizim kullandığımız socket775 için olan parçanın sabitleme mekanizması Intel’in kutu içerisinden çıkan fan sabitleme mekanizmasının aynısı. Tek yapmanız gereken anakart üzerindeki deliklere denk getirip üzerlerinde bastırmak. Daha sonra ise tam ortada yer alan bir vidayı sıkıştırmak. Mekanizma otomatik olarak kilitleniyor. Çıkarmak istediğinizde ise sadece bir tornavidaya ihtiyacınız oluyor ve gerçekten çok pratiklik ve kolaylık sağlayan bir mekanizma
Kutu içerisinden çıkan temel parçalar bunlar. Şimdi isterseniz kuruluma başlayalım. Öncelikle karar vermeniz gereken şey yerleşim planı. Pompayı nereye koyacaksınız, rezervuar nerede duracak. Radyatör için uygun bir yer var mı? Bu sorulara kesin cevaplar bulmadan işe başlamamanız gerekiyor.
Hemen söyleyebilirim ki kurulum hiç zor değil. Hatta kolay bile diyebiliriz. Kitapçıkta zaten neyi nasıl yapacağınız yeteri kadar ayrıntılı yazıyor. Ancak yeterince büyük bir kasanız yoksa işler gerçekten güç olabilir. Az parça varmış gibi gözüküyor ancak bu işler küçük bir kasada kolayca kabusa dönüşebilir. Biz denemelerimizde Coolermaster’ın Stalker kasasını kullandık. Bu kasa yeterince iri olduğu için yerleşimde bir sorun çıkmadı. Ancak büyük sayılabilecek standart bir ATX Tower kasada bile zaman zaman yerleşim konusunda çaresiz kalabilirsiniz.
Zaten yerleşime karar verdikten sonra tek yapmanız gereken boruları uygun uzunluklarda keserek yerlerine takmak. Boru uzunluklarına karar vermek için boruyu iki nokta arasındaki en kısa mesafe olacak şekilde ölçün ve bunun 1.5 ile çarpın. Boruları yerlerine takmak ise çok kolay. Boruların gireceği rekorlar(bunlara neden rekor deniyor bilmiyorum) boruyu içeri ittirdiğinizde otomatik olarak kilitleniyor. Ayrıca bir işlem yapmanıza gerek yok. Bu hali ile sanki su sızdırırmış gibi gelsede çok güvenli bir mekanizma ve kesinlikle oldukça güvenilir. Boruyu yerinden sökmek istediğinizde ise sadece rekorun üzerindeki metal haklayı bastırarak hortumu çekmelisiniz.
Biz kasanın tabanında radyatöre uygun bir yer bulduk. Stalker’ın altında bu kısım hava giriş/çıkışını engellemeyecek şekilde petek bir yapıya sahip. Yani radyatörü buraya yerleştirmekte bir sakınca yok. Ayrıca hortumların aldığı açılarda radyatör burada iken oldukça makul derecelerde kalıyor.
Pompa için bir yer bulmak ise güç oldu diyebiliriz. Ama sonra kasanın önünde bir yere yerleştirdik ve sabitlemedik. Çünkü nasıl olsa bir hafta sonra bu kasadan sökmemiz gerekecek. Ama eminim siz kendi kasanızda sabitleyeceğiniz iyi bir nokta bulabilirsiniz.
İşlemci bloğunu ise zaten tek bir yere takacağınız için fazla düşünmeye gerek yok. Sadece su hortumlarının geçeceği yerleri birkaç kere prova etmeniz gerekebilir. İşlemci bloğu nispeten kolay ama rezervuara yer bulmak çok kolay değil. Stalker gibi iri bir kasanız varsa bile rezervuarı nereye koyacağınızı şaşırıyorsunuz. Biz rezarvuar için kasanın yanında bir yer bulduk ve arkasınada Sharkoon’un mavi lazer led’lerinden birini yerleştirdik. Bu sayede su devridaimi sırasında sanki su kaynıyormuş gibi hoş bir görünüm elde edilebiliyor.
Montajın nasıl yapılacağına dair detaylara girmiyoruz çünkü zaten kitapçıkta anlatılıyor. Parçaların nerelere konumlandırılacağınıda vermek zor çünkü her kasa için farklı bir yer seçmeniz gerekebilir. Sadece montaj sırasında birkaç noktaya dikkat etmelisiniz. Tabi ki su borularının katlanmamasına dikkat edin demeye gerek bile yok. Ayrıca su pompasını kesinlikle sistemin içinde su yokken çalıştırmayın. Bu pompaya zarar verecektir. Tüm bağlantıları yapıp kontrol ettikten sonra önce rezervuarın içine su doldurun. Daha sonra kısa bir süre sistemi 1-2 saniye çalıştırın. Pompa rezervuardaki suyu çekecektir. Rezervuara yeniden su doldurun ve aynı işlemi su tüm sistemin su ile dolana kadar tekrarlayın.
Paketin içinden PSU’nun ana güç soketine takacağınız ve PSU anakarta bağlı değilken de çalıştırmanıza izin veren için bir parça çıkıyor. Bu sayede anakarta ya da diğer komponentlere elektirik vermeden sistemin çalışıp çalışmadığını deneyebilirsiniz. Bu sayede iyi yapamadığınız bir bağlantıdan su sızıyorsa sisteminize zarar vermemiş olursunuz.
Beklemede | Yük Altında | |
3.73GHz | 33-34 Derece | 39 Derece |
4.45GHz o/c | 35-36 Derece | 46-47 Derece |
Test için 3.73GHz’lik yeni 64-bit serisinden bir işlemci seçtik. İşlemciyi standart hızında ve 4.45GHz’e overclock ederek ayrı ayrı teste tabi tuttuk. Kurduğumuz sistem işlemciyi bekleme anında ve standart hızında 33-34 derece civarlarında tutuyor. Kasa içerisin sıcaklığı bilr 30-31 derece iken bu sonuç oldukça iyi. Seti@Home ve Prime95 ile %100 yük altında yaklaşık 15 dakika beklediğinizde de sıcaklık ancak 39 derece civarlarına yükseliliyor.
İşlemciyi 4.45GHz’e overclock ettiğinizde bekleme anındadaki sıcaklık sadece birkaç derece yükseliyor. %100 yük altında testleri tekarladığınızda ise sıcaklık ancak 46-47 dereceye kadar yükseliyor. Sanırım geleneksel fan+heatsink ikililerinin en iyisi ile bile bu kadar iyi sonuçlar alamazdık.
Sonuçta söylenebilecek tek birşey var, kurulum kesinlikle korkulduğu kadar zor birşey değil. Sadece 1-2 saat içinde çalışır hale getirmeniz mümkün. Sonuçları ise geleneksel soğutma sistemleri ile karşılaştırıldığında inanılmazve gerçekten çok daha sessiz.