Asus A7M266 (AMD760)

AMD’nin beklenen çipseti AMD-760 birkaç ay gecikmeyle de olsa sonunda anakartlarda yerini almaya başladı. VIA, KX133 ve KT133 çipsetleri ile başlangıçta ufak tefek software driver problemleri yaşasa da daha sonra AMD işlemci kullanan anakartlarda kendine sağlam bir yer edindi. Anakart üreticileri AMD’nin AMD-750 çipsetine çok fazla rağbet etmediler. VIA daha sonraları SuperBy-pass gibi ufak oynamalarla performansı yukarılara çekmeye çalışsada insanlar yinede AMD’nin bir sonraki çipseti olan AMD-760’ı beklemeye başladılar. AMD-760(AMD-761/AMD-766) çipseti önemli çünkü 266Mhz FSB, DDR SDRAM kullanma imkanı, ilerde vereceği çift işlemci desteğiyle oldukça cazip. (sanırım 1-2 ay içinde çift işlemcili AMD sistemler satılmaya başlanacak) AMD, AMD-760 çipseti ile birlikte resmi olarak 266Mhz FSB ile çalışabilecek işlemcilerinide duyurdu ve bunları Athlon-C diye adlandırıyor.

DDR SDRAM kullanan anakartlar popüler çünkü artık bu denli yüksek işlem kapasitesine sahip işlemciler yanında SDRAM teknolojisi yeterli bant genişliğini sağlayamıyor. Bu yüzden genel sistem performansı Ram bant genişliğinde oluşan dar boğazdan dolayı sekteye uğruyor. DDR Ram bu darboğazı bir nebze açsada yinede günümüz sistemlerini besleyebilecek kadar büyük bir bant genişliğine sahip değil. Bu yüzden önümüzdeki günlerde PC1600(PC100 DDR) ve PC2100(PC133 DDR) dışında ya daha yüksek saat frekansında çalışan DDR Ram’ler yada RAMBUS/RDRAM gibi alternatif Ram teknolojileri üzerine gidilecek.

”Klasik PC133 SDRAM’ler yaklaşık 1060Mb/s’lik (8 bit x  133 MHz = 1064000000 byte = 1,064 MB)bant genişliği sunarken aynı hızdaki DDR Ram yaklaşık 2100Mb/s’lik (8 bit x 2 x 133 MHz = 2128000000 Byte = 2100MB)bir bant genişliği sunabiliyor. EV6 bus mimarisini kullanan AMD çipsetleride aslında işlemciyle haberleşirken 100 ya da 133 MHz’de haberleşiyor. Fakat her sinyal alıp-verilişinde iki adet veri işlemci ve çipset arasında gönderiliyor. Bu nedenle 100 Megahertz’de çalışan çipsetler aslında 200 veri aktarımı kadar; 133 MHz’de çalışan çipsetler ise 266 MHz’de aktarılması gereken miktar kadar veriyi taşıyabiliyorlar. Bu nedenle de 100/133 MHz’de çalışan veriyoluna sahip AMD Athlon çipsetleri için 200/266 MHz’lik veriyolları var denilmektedir. Benzer bir mantıkla da aslında 100/133Mhz’de çalışan DDR Ram’ler de iki kat fazla veri taşıyabiliyor.”

Tekrar AMD-760 çipsetimize dönersek, aslında AMD-760, AMD-761 NorthBridge ve AMD-766 SouthBrige çiplerinden oluşuyor ama Asus SouthBridge’de AMD yerine VIA’nın VT82C686B çipini tercih etmiş. Neden böle bir tercih yapıldığını bilmiyorum ama VIA’nın 686B’si çok esnek ve kabiliyetli bir SouthBridge ve belkide ekonomik nedenlerden yapılmış bir tercih olabilir. Şimdi A7M266’yı oluşturan çipsete kısaca bir göz atarsak,

AMD-761 NorthBridge, AGP,PCI ve Memory kontrolcüleri, 266MHz Front Side Bus (FSB) desteği, DDR SDRAM desteği, 4X/2X/1X için AGP 2.0 desteği, PCI 2.2. bus interface, 5 PCI masters gibi ana sistem bileşenlerini içerirken,

VT82C686B SouthBridge, ise sistem üstündeki hemen hemen tüm giriş/çıkış’lardan sorumlu. PC99 uyumlu PCI-to ISA bridge, 2 x UDMA33/66/100 PCI-EIDE, Plug&Play ve ACPI bu çip üstünden yönetiliyor. Çip dahili bir Super I/O kontrolcüsüne sahip ve bu dahili birim Floppy, serial ve paralel kapılar, Infrared kapılarını yönetiyor. USB kotrolcüsüde bu çip üstünde ve dörtden fazla USB kapısına izin veriyor. Ayrıca dahili bir hardware monitoring ve çip üstünde bir Sound Blaster/DirectSound AC97 ses devresine sahip. Kısaca 686B tüm I/O ve çevre birimlerimlerinin yükünü üstlenmiş durumda.

Asus A7M266
Kısaca bir çipset ve DDR Ram’e göz attıktan sonra Asus A7M266’ya dönersek, kutu içinden bir adet 40 Pin’li (UDMA-33) bir adet 80 pin’li (UDMA-66/100) olmak üzere iki adet IDE kablosu, bir adet disket sürücü bağlantı kablosu, CD, kullanım kılavuzu ve fazladan iki adet USB çıkışı için gerekli olan header çıkıyor. CD’den VIA 4-in-1 v4.24 tabanlı driver paketi çıkıyor ama A7M266 NorthBridge olarak AMD-761 kullandığı için bu paket ek olarak birde AMD-761 NorthBride için ayrı bir driver içeriyor. ASUS Live Update utility, PC probe, PcCillin antivirus, PowerDVD, PowerPlayer ve VideoLife Mail programlarıda CD’de bulunuyor fakat diğer anakart üreticileri artık Symantec’in çeşitli kitlerinin full versiyonlarını vermeye başladıkları bu günlerde insan CD içinde daha aklı başında birşeylerde bekliyor. Diğer yandan CD’deki Asus’un Windows üzerinde ve Internet’den BIOS güncellemeye imkan tanıyan yardımcı programı gerçekten tecrübesiz kullanıcılar için oldukça iyi bir araç.

A7M266’yı elinize aldığınızda kart üstündeki kapasitörler dikkat çekiyor. Dünya’ca ünlü Nichion’un bir alt firması olan Rubycoon’a ait olan kapasitörler belli bir kalite üstünde üretim yapan firmaların tercih markalardan biri ve kesinlikle kalite unsuru sayılabilirler. Diğer yandan kapasitörlerin ve jumper’ların anakart üzerindeki dağılımı gerçekten kötü. Öncelikle hepsi işlemci soketine ve de ATX güç atarım konnektörüne aşırı derecede yakın. Burada işlem yapmak, anakartın zarar görme riski artıyor. Çipsetin üzerindeki Fan’ı (AMD-761’in üstünde soğutma için bir adet heatsink ve fan bulunuyor)besleyen güç kablosunun bağlantı noktası da pek doğru bir yerde durmuyor. Altındaki gerekli yazılar ve jumper ayarlarını gösterir tabloyu kapattığı kesin. Ayrıca Asus kullandığı 6 katmanlı PCB’isi ilede oldukça kaliteli ve 266Mhz FSB’de sorunsuz çalışabiliyor. 6 katmanlı PCB dizaynlarında tasarımcılar daha esnek tasarımlar yapabiliyor ve sistem üstündeki interfrans’ları daha kolay önleyebiliyorlar. Ancak bazı ismini vermek istemediğim üreticiler OEM ürünler için daha ucuza mal olan 4 katmanlı PCB’leri tercih ediyorlar ve bu anakartlar fazla elektromanyetik girişimden dolayı 200Mhz FSB ile bile sorun çıkarabiliyor.

A7M266 üzerinde bir adet de Stand-by LED’i bulunuyor. Ve bu LED sistem kapalı olduğunda çalışıyor. Soket 462’nin etrafındaki kapasitörler nedeniyle SuperORB ya da benzeri bir soğutucuyu işlemciye eklemekde neredeyse imkansız. Fakat Athlon’la beraber gelen referans fan’ları ve heatsink’ler bir problem çıkarmıyorlar.  Anakart üzerinde yer alan üç adet soğutucu fan bağlantısı var. Bu da iyi bir rakam ve bağlantıların yerleri gerçekten iyi konumlandırılmış. Hemen hemen tüm yuvalar yerli yerinde. Fakat ASUS’un iPanel cihazı için gerekli olan header’ın yeri, PCI yuvalarıyla biraz problem yaratabiliyor.

A7M266 ile UDMA-100 diskleri ya da IDE cihazları kullanmak mümkün. Fakat yüklenen VIA IDE sürücüler ne kadar yeni olursa disk işlemlerinden sorumlu olan 686B o kadar iyi çalışıyor. Eğer yanlışlıkla eski sürüm bir sürücüyü yüklerseniz, işler dayanılmayacak kadar yavaşlayabiliyor.

PCB üstünde dört adet DDR Ram yuvası için yer olsada sadece iki adet DDR Ram takabileceğiniz yuva mevcut. Her yuva 1Gig DDR Ram destekliyor ve toplam 2 Gig Ram’e ulaşmak mümkün ancak DDR Ram’lerin fiyatı düşünüldüğünde bu olduça zor. Kısaca DDR Ram satın alırken belkide 256Mb tek bir Ram tercih etmek mantıklı olabilir. 

A7M266’da A7V’ye benzer DIP-Switch’ler yok CPU çarpanı ayarlamak için. Aslında ilk sample’lar olan rev1.01’de bu switch’ler olmasına rağmen bizim kullandığımız rev1.03’de bu switch’ler kaldırılmıştı. Ayrıca şuan birde rev1.04 var ama elimizde olmadığı için ne gibi revizyonlar içerdiğini bilmiyoruz. Yanlız BIOS’da gizlenmiş olarak bu ayarlar mevcut ve ilerde belkide eski P2B zamanlarından hatırlayacağınız JEN Jumper benzeri bir uygulama gelebilir 😉

BIOS’dan FSB 1’er MegaHertz’lik adımlarla arttırılabiliyor ve 180 MHz kadar çıkmak teorik olarak mümkün. Eğer bu işlemi Jumper yoluyla yapacaksanız, o zaman sadece belli değerleri yakalayabiliyorsunuz (95, 100, 103, 110, 115, 133) ama BIOS’dan ara frekanslarada ulaşılabiliyor. Ancak burdaki eziyet şu, örneğin 133’den 143Mhz’e çıkmak isterseniz bu menüye on kere girip her seferinde 1’er Mhz arttırmanız gerekiyorki bu daha önce ABIT SoftMenu III kullanmış biri için hiçde pratik değil.

VIO ve VIO1 ?
VI/O ayarı normalde DIMM yuvalarına giden voltajı belirler. Standart DIMM’ler 3,3 V’ta çalışırken bu voltajı  genelde çipsetle de paylaşırlar. Ancak A7M266 DDR SDRAM kullandığından bu voltaj işi biraz karışıyor. Çünkü DDR RAM’ler 2,5V’da çalışmak üzere tasarlanmış ve sonuçda çipset için ayrı DDR Ram voltajı için ayrı jumper grupları var. Ve DDR Ram voltajını ayarlamaya yarayan gruba  “VI/O 1” adı verilmiş

DDR Ram’ler standart 2,5 Volt’ta çalışırlarken, A7M266’da bu rakam 2.7’ye çekilmiş. Kitapçıkta olmayan fakat anakart üzerinde yer alan tabloda eğer V I/O1 ayarını sağlayan jumper’ı boş bıraktığınızda sistem DDR hafızalara standart 2.5 Volt’luk gerilim gönderiyor. Bu gerilim gönderildiğinde hafıza performansı %1,5 civarında artıyor. Fakat Asus stablite için bu %1.5 Ram perfonmansından vazgeçmiş. Ancak performans için Superby-Pass yine BIOS’da mevcut ve Superby-pass’ın performansa katkısı hiçde fena değil.

Artık birazda A7M266’nın gerçek hayatta neler yapabildiğine bakalım. Bu iş için en mantıklı karşılaştırma 200Mhz tabanlı A7V ile yapılabilir sanırım. Ancak önce biraz 266Mhz FSB tabanlı rakipleri ile ufak bir karşılaştırmasını yapmak gerekirse. 

Gigabyte 7DX’e göre 266MHz’lik FSB kullanıldığında genel sistem performansı konusunda Asus A7M266 önde. Fakat eski tip Athlon’larda kullanılan 200 MHz’lik FSB ayarında Gigabyte çok az önde gözüküyor. Ama bu farklar önemsenecek oranlar dahilinde değil. Zaten 200Mhz FSB’de A7V’de A7M266’ya oldukça yakın sonuçlar veriyor. 

A7M266 ile A7V karşılaştırmasına dönersek aşağıdaki tabloda gördüğünüz gibi doğal olarak A7V’nin galip gelebildiği bir kategori yok. DDR Ram’in ve 266Mhz FSB’nin verdiği güç ve AMD-761 desteğiyle A7M266 için şuanki en hızlı AMD işlemci platformu demek yanlış olmaz.

Özellikle yoğun Ram erişimi olan uygulamalarda DDR Ram kullanan A7M266 gibi anakartlar her zaman avantajlı olacaklardır. Büyük database’lerle uğraşanlar, 3D Rendering yapanlar kesinlikle AMD-760, DDR Ram ve 266Mhz FSB’den oldukça memnun kalacaklar.

Ancak eğer 266Mhz FSB ile çalışabilen bir Athlon bulamazsanız  bu anakartı 200Mhz FSB ve PC1600 Ram’lerle kullanmanın hiç manası yok. Çünkü A7M266 daha doğrusu AMD-761 asenkron çalışamıyor yani eğer 200Mhz tabanlı bir CPU’nuz varsa Ram’lerde otomatikman PC100 DDR gibi çalışıyorlar. Bu yüzden eğer 200Mhz tabanlı bir AMD işlemci kullanacaksanız A7V133 bir anakart hem daha ucuz bir çözüm olacaktır hemde performans olarak da pek bir kaybınız olmayacaktır. Şuan için en hızlı AMD platformu DDR Ram ve 266Mhz tabanlı Athlon-C serisi olsada ortada birkaç  problemde yok değil. Birincisi, İstanbul’da Athlon-C (266Mhz FSB) işlemci bulmak imkansız. AMD satıldığını sölesede tüm dünyada 266Mhz FSB ile çalışacak işlemci bulmak çok zor. İkinci problem, hala belli başlı Ram üreticilerinin DDR SDRAM üretimi konusunda acele etmemeleri ve DDR Ram fiyatlarının hala PC-133 ile karşılaştırıldığında epeyce yüksek olması. Son olarakda hala AMD-760 çipsetli anakartarın büyük anakart üreticileri dışında piyasaya çıkmaması.

Tavsiyem DDR Ram ucuzlayana ve 266Mhz FSB işlemciler yaygınlaşıncaya kadar eski AMD anakartınızla idare etmeniz. Ancak bilgisayarınızı profesyonel olarak iş için kullanıyorsanız kesinlikle çift işlemcili AMD-760 tabanlı anakartlar çıktığında bu sistemleri bir inceleyin. Yoğun FPU tabanlı işlerle uğraşanlar çift işlemcili AMD sistemlerini seveceklerdir.