USB, uzun adıyla Universal Serial Bus, 1996 yılında piyasaya tanıştırıldığından bu yana çok yol katetti. Intel, Compaq ve Microsoft gibi şirketlerden oluşan USB-IF birliği, bu ilginç ve yeni arayüzün standartlaşmasında önayak oldular. Harici bir güç kaynağına ihtiyaç duymadan bilgisayarınızdan elektrik alabilen, bilgisayarı kapatmaya ihtiyaç duymadan cihazları birbirine bağlayabilen USB, 1998 yılında 12Mb/sn hızında veri transferine ulaştı.
USB arayüzünün yeni nesli USB3.0, diğer adıyla Super-Speed USB, geliştirilmiş yeteneklerinin yanında bir önceki versiyona oranla 10 kat daha hızlı veri taşıyabiliyor ve USB2.0 ile geriye dönük uyumluluğa sahip. Belli ki çevre birimlerinin yeni gözdesi USB3.0, çok hızlı bir şekilde hayatımıza girecek. Dolayısıyla bu standart hakkında birkaç noktaya değinmekte fayda var.
Hız:
Yeni standart, 4.8Gb/sn veri transferi vaadediyor. Fakat bu değer tabii ki teorik. Gerçek hayatta USB standardı ilk çıkışında hiçbir zaman duyurulduğu hızlara ulaşamadılar. USB-IF birliği bu standardı olgunlaştırarak zamanla 3.2Gb/sn hızına yaklaştıracak. Karşılaştıma yapmak gerekirse 27GB büyüklüğünde bir HD filmi bir dakikadan biraz daha uzun bir sürede taşıyabileceksiniz.
Çift Yönlü Veri Transferi:
Verilerin yalnızca bir yöne doğru taşınabildiği önceki versiyonların tersine, USB 3.0 ile bilgiler aynı zamanda yazılıp okunabiliyor. Bunun gerçekleşmesini sağlayan ise arayüze ikişer adet daha kablo eklenmiş olması. Bunlardan bir çifti SuperSpeed veri gönderen, diğer çifti ise alan kablolar. Yani USB 2.0 kablolarda hat sayısı 4 iken (1 güç, 1 toprak, 2 veri) USB 3.0 kablolarda bu sayı 3.0 toprak bağlantısı dahil 9′a çıkıyor.
Ayrıca sinyal metodu da değişiyor. Hala ana denetleyici cihazın yönlendirmesine bağlı olması ile birlikte, yeni kesme (interrupt) denetimli protokoller sayesinde biriktirme işlerinden de kurtulmuş oluyoruz. Yani ana denetleyici karşıdaki cihazı sürekli kontrol etmek yerine, USB cihazlar veri transferini başlatmak için ana denetleyiciye sinyal gönderiyorlar.
Daha İyi Enerji Tasarrufu:
Yukarıda bahsettiğimiz sinyalleşme metodu, aynı zamanda güç tasarrufu konusunda da USB 3.0 arabirimini daha yetkin kılıyor. Zira o sırada aktif olmayan ya da bekleme konumundaki cihazlar, ana denetleyicinin sürekli kontrol etmesi gerekmediği için boşu boşuna enerji tüketmiyorlar. Minimum işletim voltajı 4.4V iken 4.0V seviyesine düşüyor.
Diğer taratan, USB-IF birliği, harici AC adaptörlere tamamen veda edebilmek için veriyolu güç çıkışını 500mA’den 900mA’e çıkarmış çünkü artık yeni elektrik arsızı cihazlar için 500mA yetersiz kalabiliyor, birden çok cihazı tek bir ana denetleyiciden bağladığınızda çıkış gücü bu cihazların bazılarını çalıştıramayabiliyor. Ayrıca bu sayede USB üzerinden şarj ettiğimiz medya oynatıcılar, cep telefonu gibi cihazlar da çok daha hızlı şarj olacak.
Geriye Dönük Uyumluluk:
Halihazırda kullandığınız USB2.0 arayüzlü cihazlarla uyumlu. USB3.0 destekli bir cihazı USB2.0 portuna takabilirsiniz (ya da tam tersi) ancak bu senaryolarda veri hızı USB2.0 seviyesinde olacak. Yeni arayüz bir öncekiyle uyum içinde çalışmak için tasarlandığı için, konnektörler (uçlar, caklar, jaklar, jack’ler) de USB 2.0 tasarımındaki konnektör karşılıklarına sadık kalıyor. Yeni kablolar için eklenen ekstra pinler arkaya yerleştirilmiş ve ancak uygun bir USB 3.0 portuna takıldıklarında devreye giriyorlar. Fakat aynı sebepten dolayı yeni USB3.o yuvaları da bu gerideki pinlere temas edebilmek için daha derin tasarlanmışlar. İçinden geçen tel sayısının artması sebebiyle USB3.0 kabloları Ethernet kabloları kadar kalın olacak.
Uyumlu Ürünler:
USB Tanıtım Grubu’nun üyesi olarak USB3.0 arayüzünün geliştirilmesine ortak olan Intel, aynı zamanda donanım ortaklarının üretim için ihtiyaç duydukları bilgilere erişmelerine engel olduğu gerekçesiyle eleştirilmişti. Intel sonunda pes etti ve 2008 Ağustos ayında bu bilgileri kullanıma açtı ve USB3.0 Tanıtım Grubunun diğer üyeleri de kendi çözümlerini geliştirmeye başladılar.
Fakat ne yazık ki Intel henüz (en azından 2011′e kadar) bu teknolojiyi kendi yonga setlerini kullanan orta sınıf ürünlere entegre etmek gibi bir niyete sahip değil (diğer taraftan Intel geçtiğimiz Eylül ayındaki geliştiriciler forumunda tanıttığı ve PC’ler için 10Gb/sn transfer hızına ulaşabilen Light Peak adında bir teknolojiyi de geliştirmekle meşgul)
Şimdilik (Ocak 2010 itibarı ile) piyasada tek yongalı USB 3.0 çözümüne sahip yalnızca NEC’e ait mPD720200 model ana denetleyici bulunuyor. Bu cihaz 10×10mm boyutlarında ve yalnızca 1W tüketime sahip. Toptan fiyatı 15 dolar civarında. USB3.0 destekli netbooklardan bahsetmek ise şimdilik imkansız.
Anakartlar:
NEC’in ana denetleyicisini kullanan birkaç anakart üreticisi, USB3.0 işlevselliğini kendi ürünlerinde sunmaya başladılar. Bunlar arasında Asus, Intel LGA1156 Lynnfield destekli 4 adet P7P55D-E anakartı, 180 ila 280 dolar arasında fiyata sahip. Intel LGA 1366 Bloomfield destekli P6X58D anakartı ise 300 dolar civarında.
Gigabyte ise fiyatları 135 ila 250 dolar arasında değişen P55A serisi 4 adet anakartında USB3.0 arayüzüne destek veriyor. Ayrıca AMD 790X ve 790FX yongasetlerine sahip iki anakartı ve 350 dolarlık GA-X58A-UD7 ürünü de USB 3.0 desteğine sahip.
MSI da P55 destekli P55-GD85 anakartı ile, ayrıca AMD’nin yakında çıkacak 890FX yongasetli yeni ürünü ile de USB3.0 arayüzüne destek veriyor.
Diğer Cihazlar:
Pazarda USB3.0 destekli cihazların patlaması birkaç yıl alacak. Yüksek bant genişliği isteyen cihazlar tabii ki yeni arayüze geçen ilk ürünler olacak. Fakat talep ve sipariş büyüklüğü gibi etmenlerle belirlenen fiyatlar yüzünden bu cihazların da şimdilik piyasada görünmesi zor.
Ocak 2010 itibarı ile piyasada bulunabilecek USB3.0 destekli cihazlar, orta sınıf bütçesi için hayli pahalı. Super Talent tarafından sunulan 64GB kaaisteli USB belleklerin fiyatı 400 dolar civarında.
Buffalo da yeni harici hard disk ürünü DriveStation HD-HXU3 ile 1TB ve 2TB kapasiteyi USB3.0 hızında sunuyor. Bunların fiyatları biraz daha insaflı; sırasıyla 200 ve 400 dolar. Şirketin USB3.0 Blu-ray kaydedicisi de Japonya’da 450 dolar seviyesinde satılıyor.
Bir hafta sonra Las Vegas’ta yapılacak olan CES fuarında yeni USB3.0 cihazların boy göstermesi bekleniyor. Bunlar arasında her ikisi de Symwave’in henüz çıkmamış ana denetleyicisine sahip iki ürün göze çarpacak: OCZ ‘den de bir SSD ve LaCie‘den bir RAID depolama çözümü. Ayrıca yine USB3.0 destekli birkaç DisplayLink ürününün de fuarda dikkat çekmesi bekleniyor.
USB3.0 Adaptörler:
Adaptör kartlar USB3.0′a geçişte büyük rol oynayacak. 150 dolar verip yeni bir anakart almaktansa 2 portlu bir PCI-Express kartı 30 ila 50 dolara satın alıp bilgisayarınıza USB3.0 desteği kazandırabilirsiniz. Bu arada bilmeniz gereken diğer bir nokta, şimdilik Windows 7′nin USB3.0 sürücülerine yerleşik desteğinin olmadığı. Ancak Microsoft bir güncelleme ile işletim sistemine bu fonksiyonu da kazandırmayı planlıyor.
Diğer taraftan bu 30-50 dolarlık adaptörler ve yerleşik USB3.0 desteği veren P55, H55 ve H57 anakartların denetleyicileri arasında hiçbir fark yok. Her iki opsiyonda da PCI-E x1 veriyolundan faydalanılıyor; bir denetleyicinin iki porta destek verdiğini düşünürsek toplam bant genişliği maksimum 250Mbps seviyesinde kalıyor. Eğer bu porttan 500Mb/sn verim almak istiyorsanız yapacağınız tek şey; BIOS ayarlarından ekran kartının kullandığı PCIe 2.0 x16 portunu x8′e çevirerek kalan bir PCI- 2.0 veriyolunu USB denetleyiciye yönlendirmek. Bu sayede tümleşik USB3.0 portlarına 500Mbps bant genişliği sağlayabilirsiniz. Kısacası sadece USB3.0 desteği var diye bir anakart almaya gerek yok (Teşekkürler Don Quichotte).
Performans Beklentilerimiz Ne Olmalı?
Başta da belirttiğimiz gibi teori ve pratik birbirini genellikle tutmuyor. USB arayüzünün gerçek hızı birçok faktörden etkilenir. Bilgisayarınızın hızı, arayüzü bağlayacağınız cihazın özellikleri, kullanılan yongaseti, protokol, aynı veriyolundan bağlanan diğer USB cihazlarının sebep olabileceği girişim (enterferans) gibi etmenler bunlardan yalnızca birkaçı. Yani USB2.0 ile vaadedilen 480Mb/sn (60MB/sn) hız gerçek hayatta 280Mb/sn (35MB/sn)’yi geçmediği gibi, USB3.0′dan beklentilerimiz de 1.2Gb/sn (150MB/sn) seviyesinde olacak.
Bu açıklama aynı zamanda şu anlama geliyor: Artık harici USB depolama cihazlarının veri transfer hızları 35MB/sn seviyesinde değil, sürücünün performansı ile değerlendirilecekler. Maalesef USB3.0 ile gelen 150MB/sn veri hızı, şimdilik pazardaki hızlı SSD diskleri tam kapasitelerinde çalıştırmaya yetmiyor, ama yine belirttiğimiz gibi yeni arayüzün geliştirilmesi için çalışmalar devam edecek ve ileride beklediğimiz hıza da kavuşabileceğiz.
Depolama cihazlarının yanısıra yüksek çözünürlüklü web kameraları, harici Blu-ray sürücüler, USB arayüzü ile bağlanabilen geniş LCD ekranlar, dijital kameralar gibi yüksek bant genişliğine sahip cihazlar da USB 3.0 desteği kazandırıldıklarında çok daha hızlı çalışabilecekler.
