Tüm Türkiye bugünlerde televizyonlarda sıkça duyduğumuz “yeni normal” sloganlarına uyum sağlamaya çalışıyor. Sokağa çıkma yasakları, maske takma zorunlulukları derken bu sürece alışmaya başladık. Kapalı alanlara girerken yapılan sıcaklık ölçümlerini benimsedik ve sıradanlaştı. Genellikle bu sıcaklık ölçümleri infrared sıcaklık ölçerler ile yapılıyor. Ölçülen şey anlınızda belirli bir bölgenin ortalama deri yüzey sıcaklığı. Aslında bilimsel ve tıbbı açıdan daha doğru yapılabilir bu ölçümler. Ancak bunun için termal kameralara, derin öğrenmeye ve yapay zeka uygulamalarına ihityaç var.
Bu yazımızda inceleyeceğimiz “EBT Tarama İstasyonu” saydığımız bu teknolojilerin hepsini bünyesinde barındırıyor ve kullanıyor. Güzel yanı tamamen Türk mühendisleri ve doktorları tarafından geliştirilmiş. Tabii ki termal kameralarının sensorlerinin üreticisi FLIR. (FLIR termal sensörlerini bu tip bir cihazda görmek bizi hiç şaşırtmadı.)
EBT Tarama İstasyonu termografi yolu ile vücut sıcaklığının deri üzerinden fizyolojik ve teknolojik sınırların el verdiği en yüksek doğruluk oranı ile ölçülmesi amacıyla tasarlanmış bir tarama/ölçüm cihazı. (EBT( elevated body temperature ) yani yüksek vücut ısısı anlamına geliyormuş.)
EBT Tarama İstasyonu yukarıdaki gibi yüksekliği ayarlanabilir bir stant üzerinde yer alan bir cihazdan ibaret. Stant 1.8m ye kadar yükseltilebiliyor. Ancak sonuçları görselleştirmek isterseniz resimdeki gibi yanına bir tablet de ekleyebiliyorsunuz. Tablet ve cihaz farklı alanlarda konumlandırılabilir. Type-C girişi olan herhangi bir Android talet ile birlikte kullanabiliyorsunuz. Cihazın ayrıca tablet ile bütünleştirilmiş, taşınabilir bir versiyonu da var. Termal sensor “blackbody” adı verilen özel bir kutu içerisinde ve sensörün dış şartlardan daha az etkilenerek daha hassas ölçümler yapmasına yardımcı oluyor. Teknik detayları üreticisine sorarsınız, biz cihazı incelemeye devam edelim.
Cihaz kabaca şöyle çalışyor;
Siz cihazın karşısına geldiğinizde yapay zeka ve derin öğrenme algoritmaları çalışmaya başlıyor. Yüzünüz belirleniyor. Yüzünüzde tıbbı açıdan ölçüm yapılacak en uygun yerler olan gözlerinizin burna yakın kısımlarında yer alan “canthus” ların yerleri belirleniyor.
Bu arada insan yüzünde “canthus” karotis arterinin bir dalının sona erdiği beyine ve hipotalamusa yakın bir alanmış. İnsan yüzünden sıcaklık ölçümünün doğru yapılabileceği, tıbbı açıdan en ideal bölgeymiş. Doktorlar böyle diyorlar. Bu alan ortalama 5-6mm çapında ve bu alandan en az 15-16 faklı noktadan ölçüm almak gerekiyormuş. EBT Tarama İstasyonu ile bu alanlardan iki göz içinde ayrı ayrı sıcaklık ölçümü yapılıyor ve gerçek vücut içi bazal sıcaklığınız hesaplanıyor.
Tam bu noktada derin öğrenme algoritmaları yeniden devreye giriyor. Hemen kişinin yaşı , cinsiyeti ve ırkı tahmin ediliyor. Bu parametrelerin bu kadar doğru tahmin edilmesi beni çok şaşırttı açıkçası. Sadece 1-2 yıl farkla yaşımı bilmesi beni etkiledi. Gözlük kullanan kişilerde gözlük çerçevesi tam bu bahsettiğimiz “canthus” ların üzerine denk geliyor. Cihaz eğer gözlük ile ölçüm yaparsanız gözlük taktığınızı da anlıyor ve “lütfen gözlüğünüzü çıkarıp, yeniden ölçüm yapın” diye uyarıda bulunuyor. (Bu cihazın yapay zekasından korkmaya başladım!)
Ayrıca insanlarda ideal vücut sıcaklığı yaş, cinsiyet, ırk gibi etkenler de ele alınarak değerlendirilmeliymiş. Bu yüzden bu kadar zahmete giriliyor. Tıbbı açıdan yetişkin genç bir erkek 36.5 – 37 derecede normal sayılırken 75 yaşında bir kadın için 36.2 derece yüksek ateş sayılabiliyor. Ancak bu tip yapay zekalı sistemler sayesinde en doğru ölçüm ve en iyi değerlendirme yapılabiliyor. Yukarıdaki resimde gördüğünüz gibi sistem duygu durumunuzuda yüz mimikllerinizden tahmin etmeye çalışarak içinde bulunduğunuz durumu analiz ediyor. Hatta sistem postür analizi bile yapabiliyor ve bu verileri tıbbı açıdan değerlendirmeye çalışıyor. Sanırım tıp doktorları ile birlikte geliştirilmesinin etkisi büyük olmuş.
{youtube}https://youtu.be/RdmxUG97SVw{/youtube}
Yukarıdaki videoda gördüğünüz gibi kişinin suratı ve ölçüm yapılacak noktalar belirleniyor. Bu işlem saniyede on kere yapılıyor. Yani yüksek ateşi 1/10 saniyede yakalayabilirsiniz. Videoda cihazın eşik değerin 35 dereceye düşürerek alarm vermesini de sağladık. (Üreticisi yanınızda olduğunda inceleme yapmak daha kolay oluyor 🙂 Eğer gözlük ile cihazın karşısına geçerseniz sizi hemen gözlük çıkarmanız için uyarıyor. (Üretici yazılım güncellemesi ile maske tanıma ve uyarısı sağlandığını da söyledi.) Gözlük çıktığında doğru ölçüm yapılabiliyor ve eğer eşik değerin altındaysanız yeşil bir renk ile geçmenize izin veriliyor.
Videoda gördüğünüz gibi tarama yapılan kişinin “Alp ÖZDEMİR” gibi kim olduğunuda bilmek istiyorsanız önceden bu kişinin bir resmi ile sisteme tanıtılması gerekiyor. Ancak bu işlem şart değil. Kişilerin yaş, cinsiyet, ırk gibi bilgilerini hesaplamak için bu işleme ihtiyacınız yok. Gördüğünüz gibi cihazın yapay zekası aslında biometrik yüz tanıma da yapabiliyor. Bu sayede eğer bir kişiyi sisteme tanıtırsanız aynı kişi yeniden tarandığında kimin sıcaklığının ölçüldüğü tam olarak bilinebiliyor. Aynı kişinin eski değerleri ile karşılaştırılabiliyor. Bu da aslında kişi bazlı olarak zamana ve lokasyona göre takip imkanı da sunuyor. Hatta bu sistem bir ofis girişinde olsa personel takibi bile yapabilir 🙂
{youtube}https://youtu.be/F4UeRCne304{/youtube}
Bu tip tarama azda olsa bir süre sensör önünde olmanızı gerektiriyor. Ancak bazen insanların sensör önünden yürüyüp geçmesi gerekir. Bu durumda cihaz “hızlı” moda geçiyor. Sadece “canthus” lardan sıcaklık ölçüyor ve uyarı veriyor. Bu sayede sensör önünde 1/10 saniye bile kalsanız hemen ölçüm yapılması sağlanmış oluyor. Bu video gördüğünüz gibi görselleştirme paleti de değiştirilerek cihazı kullanan operatörün en kolay algılayacağı mod belirlenebiliyor. Ayrıca bu videonun 01:10sn civarlarında gördüğünüz gibi termal görüntü görünür dalga boyu kamerası ile harmanlanarak termal görüntünün kalitesi oldukça yukarılara çekilebiliyor. EBT- Scan bir çok profesyonel özelliğe sahip, sadece bunların kullanılacağı ortama göre seçilecek ona göre yapılandırılması gerekiyor..
Cihaz aynı zamanda web dünyasının nimetlerinden de faydalanıyor. Yaptığı tüm ölçümler ve topladığı tüm verileri bir merkezde toplayabiliyor. Bu sayede kişileri ve sıcaklıklarını bir harita üzerinden lokasyon bazlı olarak takip edebiliyor, kişilere email ya da sms vasıtası ile ulaşabiliyorsunuz. Dilediğiniz kritere göre raporlanabiliyor vs.
Sonuç olarak EBT-Scan gördüğümüz en akıllı termal kamera. Dünyada da bu tip akıllı bir termal kamera en azından biz görmedik. Geliştirilmesinde tıp dünyasından da destek alındığı için tam anlamı ile amacına hizmet eden bir ürün ortayı çıkmış. Günümüz yapay zeka, derin öğrenme, makina öğrenmesi gibi kavramları sonuna kadar kullanarak aslında modern teknolojileri bir potada eritiyor. Neresinden bakarsanız bakın cihaz her bakımdam oldukça gelişmiş ve pek bir örneği de yok. Ancak ne yazık ki cihaz henüz satılmıyor. Üreticileri geliştirmelerin bittiğini ancak ticarileştirip ticarileştirmeyeceklerine karar vermediklerini söylüyorlar. Hatta üretmek isteyen biri olursa bir sosyal sorumluluk projesi olarak bir kuruma bağışlayabileceklerinden de bahsettiler, henüz netleşmiş bir şey yok. (Aşağıdaki adresten üreticiler ile kontak kurabilirsiniz.)
Not: Bu cihazı geliştiren Alp ÖZDEMİR aslında Mart ayında sıcaklık ölçümlerinin doğru yapılmadığını görerek aşağıdaki dokumanı yazmış. Daha sonra bu dokumanla yetinmeyerek bu dokuman doğrultusunda cihazı hayata da geçirmiş. Kendisine [[email protected]] adresinden ulaşabilirsiniz.
EBT Tarama İstasyonu (terrmografik sıcaklık ölçümü)
